Trastornos asociados e comorbilidade

As comorbilidades do TDAH son enfermidades ou trastornos que poden aparecer conxuntamente ao TDAH nunha mesma persoa.

Nalgunhas ocasións atopámonos con dificultades para diagnosticar o TDAH debido a que preséntase con síntomas moi similares aos doutro trastorno, ou ben porque se presentan simultaneamente dous trastornos do neurodesarrollo (o TDAH e outro) de forma comórbida.

Estes trastornos son alteracións ou atrasos en funcións propias da maduración do Sistema Nervioso Central. Orixínanse por un desenvolvemento non neurotípico do cerebro ou por alteracións ou lesións externas. Son problemas que se inician na infancia e que se expresan de forma diferente en distintas etapas do crecemento.

As alteracións provocadas por estes trastornos xeran dificultades de intensidade variable nos procesos de adaptación, participación social ou na realización de actividades ocupacionais.

Mencionámolos aquí para que sexan tidos en conta á hora de valorar á persoa con sospeita de TDAH. É relativamente frecuente que se presente o TDAH con Trastorno específico da aprendizaxe ou con Trastorno motor, por exemplo.

• Discapacidade intelectual: Iníciase durante o período do desenvolvemento, incluíndo limitacións no funcionamento intelectual (razoamento, resolución de problemas, pensamento abstracto, aprender da experiencia) e no comportamento adaptativo (dificultade para autonomía persoal, limitación na participación social). As deficiencias serán confirmadas mediante entrevista clínica e probas de intelixencia estandarizadas.
• Trastornos do espectro autista (TEA): Caracterízanse por un anormal desenvolvemento das relacións sociais e a comunicación acompañado dunha restrición de actividades e intereses.
• Trastornos motores: Inclúen o Trastorno do desenvolvemento da coordinación, o Trastorno de movementos  estereotipados e Trastornos de tics.
• Trastornos específicos da aprendizaxe: Distínguense aqueles con dificultades na lectura, con dificultades en expresión escrita, con dificultade matemática.
• Trastornos da comunicación: Entre eles se atopa o Trastorno da Linguaxe, o Trastorno  fonológico, o Trastorno da fluidez de inicio da infancia e o Trastorno da comunicación social. Para máis información consulte aquí e aquí.

O 70% dos afectados por  TDAH presenta polo menos un trastorno psiquiátrico e o 40%, dous. Isto favorece que se complique o diagnóstico, a evolución e que a resposta ao tratamento sexa menor.

Os trastornos psiquiátricos  comórbidos máis frecuentes son:

• Trastorno  negativista desafiante: Trátase dun patrón marcado de comportamento  negativista e hostil de desobediencia e desafiante cara a figuras de autoridade e que persiste durante polo menos 6 meses. A miúdo, as persoas con  TND se  encolerizan, discuten cos adultos,  desafían as normas de forma activa e poñen a proba os límites, así como fan cousas que molestan a outras persoas deliberadamente. Tamén poden mostrarse  rencorosos,  vengativos e verbalmente agresivos. Estes comportamentos ocorren con máis frecuencia no fogar e poden non ser evidentes na escola ou na comunidade.
• Trastorno de conduta: Trátase dun patrón persistente e grave de violación das normas sociais e os dereitos dos demais. Os síntomas poden incluír a agresión física, crueldade para cos animais, vandalismo e roubo, así como faltar a clase, facer trampas e mentir. A asociación de  TDAH con trastornos de conduta na infancia aumenta o risco de conduta antisocial, abuso de alcol ou drogas na adolescencia.
• Trastornos de ansiedade: Por exemplo Trastorno por ansiedade xeneralizada ( TAG), Trastorno de ansiedade por separación ( TAS) e Fobia social. Polo xeral estes nenos poden evidenciar falta de atención, inquietude ou inquietude motora e teñen unha sensación persistente de medo ou preocupación.
• Depresión: Os nenos con depresión poden sentirse infelices a maior parte do tempo, máis irritables que tristes ou  encolerizarse bruscamente. Outros síntomas inclúen falta de apetito ou comer en exceso, insomnio, cansazo, baixa autoestima, falta de concentración e baixo rendemento escolar.
• Trastorno por abuso de substancias: O TDAH é un factor de risco para a aparición do Trastorno por uso de substancias (TUS). Inícianse no consumo máis  precozmente que os adolescentes sen  TDAH, sendo o consumo de tabaco moi frecuente. A substancias ilegal máis consumida é a marihuana. Algúns estudos  señalab que o tratamento con estimulantes na infancia teñen un papel protector para evitar o consumo de tóxicos na adolescencia e na idade adulta.

Estímase que entre un 40-90% dos adolescentes con  TDAH tamén teñen un trastorno de  conducra ou un trastorno  oposicionisra desafiante. ( Jensen PS,  et ao.  Evolution  and  revolution  in  child  psychiatry:  ADHD  as a  disorder  of  adaptation.  J  Am  Acad  Child  Adolesc  Psychiatry 1997; 36:1672-9).

Un 30% dos menores con  TDAH presentan trastornos do ánimo.( BiedermanJ, et ao.  Depression  in  attention  deficit  hyperactivity  disorder ( ADHD)  children: " true"  depression  or  demoralization?  J  Affect  Disord. 1998 Jan; 47(1-3):113-122).

Un 34% dos menores con  TDAH presentan trastornos de ansiedade. Máis información aquí.